5/5 - (1 bình chọn)

Có thể tìm thấy Cỏ mần trầu ở khắp mọi miền đất nước ta Việt. Cỏ mần trâu được biết đến nhiều với khả năng kháng Glyphosate, một hoạt chất trừ cỏ thông dụng. Cây còn được sử dụng nhiều trong các bài thuốc giúp làm đẹp da, bổ máu, giải độc gan. Trong số đó, công dụng chữa rụng tóc từ loại cây này đem lại hiệu quả rất tốt. Vậy cỏ mần trầu có tác dụng gì? Liều dùng ra sao? Có lưu ý gì khi sử dụng? Bài viết dưới đây Sao Thái Dương sẽ cung cấp cho bạn thêm thông tin chi tiết.

Nội dung bài viết

Giới thiệu về cỏ mần trầu

Tên khoa học: Eleusin indica L. Gaertn
Tên tiếng việt: Cỏ mần trầu, cỏ màn trầu, cỏ vườn trầu.tết suất thảo, ngưu cần thảo, thanh tâm thảo, cỏ chỉ tía, ngưu cân thảo, hang ma (Tày),co nhả hút (Thái), hìa xú xan (Dao), cao day (Ba Na), hất t’rớ lạy (K’Ho), r’day (H’Dong).
Phân loại khoa học: Thuộc họ Lúa ( Poaceae).
Đặc điểm nhận diện của cỏ mần trầu:
- Cây thảo hàng năm, cao 15-90 cm, có rễ mọc khỏe.
- Thân bò dài, phân nhánh ở gốc sau mọc thẳng thành bụi.
- Lá so le, hình dải nhọn.
- Cụm hoa là bông gồm có 5-7 bông mọc ở ngọn và có 2 bông khác mọc thấp hơn trên cán hoa trông như những ngón tay.
- Quả thuôn dài, gần như có 3 cạnh.

Tìm hiểu thêm về cây Hoàng bá

Bộ phận dùng: Toàn Cây
Sinh thái: Cây ra hoa bắt đầu từ tháng 3 đến tháng 11. Cây ưa sáng, ưa ẩm, có thể chịu bóng nhẹ, mọc thành đám.
Phân bố: Cỏ mần trầu là loài cổ nhiệt đới, mọc phổ biến ở nhiều nơi, thường gặp ở bờ ruộng, ven đường hoặc bãi hoang.
Khu vực: Chủ yếu ở một số nước Châu Á như: Lào, Campuchia, Trung Quốc ngoài ra còn có ở các nước nhiệt đới và á nhiệt đới khác.
Tại Việt Nam: Cỏ mần trầu dễ dàng được tìm thấy ở khắp các bãi hoang, bụi cỏ ven đường ở nước ta, chủ yếu ở các bụi bãi hoang, vùng đồng bằng, trung du và các vùng núi cao.

Tác dụng của cỏ mần trầu

Tác dụng hạ sốt, chống viêm

Hoạt chất C-glycosylflavones có trong cỏ mần trầu có tác dụng kháng viêm hiệu quả ở nhóm chuột viêm phổi hoặc cúm. Trong một số nghiên cứu trên nhóm chuột được gây sốt chủ động, khi dùng dịch chiết cỏ mần trầu (liều 600 mg/kg) thì tác dụng hạ sốt hiệu quả tương đương khi được điều trị bằng acid acetylsalicylic (với liều 100mg/kg).

Có thể bạn chưa biết: Dược liệu Núc nác có tác dụng tiêu viêm hiệu quả

Tác dụng hạ áp

Một số nghiên cứu trên nhóm chuột được gây tăng huyết áp chủ động bởi L-NAME, khi dùng dịch chiết từ cỏ mần trầu để điều trị thì nhận thấy hiệu quả hạ áp tương đương với khi được điều trị Losartan ( với liều 12.5mg/kg).

Tác dụng của cỏ mần trầu đối với bà bầu

Cỏ mần trầu là một loại thảo dược có nhiều tác dụng tốt cho bà bầu, bao gồm an thai, giải nhiệt, thanh lọc cơ thể và tăng cường sức đề kháng. Bà bầu có thể sử dụng cỏ mần trầu dưới dạng sắc uống, nấu nước tắm hoặc đắp ngoài. Tuy nhiên, cần lưu ý chỉ sử dụng cỏ mần trầu đã được phơi khô, bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Tác dụng của cỏ mần trầu đối với da

C mần trầu giúp thanh nhiệt, giải độc, loại bỏ mụn nhọt, rôm sảy, mẩn ngứa. Cỏ mần trầu cũng giúp dưỡng ẩm, làm mềm da và làm mờ vết thâm, nám da. Để sử dụng cỏ mần trầu để làm đẹp da, bạn có thể uống nước cỏ mần trầu hoặc đắp mặt nạ cỏ mần trầu.

Tác dụng cỏ mần trầu chữa bệnh tiểu đường

Cỏ mần trầu là một loại thảo dược có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe, bao gồm cả việc hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường. Theo nghiên cứu, cỏ mần trầu có chứa các hoạt chất có khả năng giúp hạ đường huyết, giảm lượng đường trong máu. Cụ thể, cỏ mần trầu có thể giúp:

Tăng cường sản xuất insulin, hormone giúp điều hòa lượng đường trong máu.
Cải thiện khả năng sử dụng insulin của cơ thể.
Giảm lượng đường được hấp thụ từ thức ăn.

Ngoài ra, cỏ mần trầu còn có tác dụng làm giảm cholesterol xấu, tăng cholesterol tốt, giúp bảo vệ tim mạch, một trong những biến chứng thường gặp của bệnh tiểu đường.

Tác dụng kháng khuẩn

Cỏ mần trầu có tác dụng kháng khuẩn mức độ thấp và trung bình đối với một số chủng vi khuẩn: Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Salmonella choleraesuis.

Tác dụng bảo vệ chức năng thận

Trong một nghiên cứu trên nhóm chuột được tiêm L – NAME khi được điều trị bằng dịch chiết cỏ mần trầu ( liều 200 mg/kg) hiệu quả điều trị đạt được tương đương khi dùng Losartan ( liều 12.5mg/kg) trong việc kiểm soát các chỉ số chức năng thận như: Creatinine, Urea, ion Na+ và K+.

Tác dụng hỗ trợ các rối loạn lipid máu, bảo vệ gan

Một nghiên cứu được tiến hành trên nhóm chuột được gây béo phì chủ động, khi được điều trị với cao chiết từ cỏ mần trầu tác dụng làm giảm cholesterol toàn phần, giảm LDL và tăng HDL hiệu quả.

Tác dụng chăm sóc tóc

Trong cỏ mần trầu có chứa ranosyl-β-sitosterol và palmitoyl có tác dụng ức chế hoocmon DHT- một loại hoocmon khiến cho tóc mỏng hơn, dễ gãy rụng và tóc chậm mọc. Hoocmon DHT còn ngăn chặn các nang tóc phát triển khiến cho quá trình mọc tóc bị chậm lại. Nhờ đó giúp tác dụng bảo vệ và ngăn chặn những tác nhân xấu từ bên trong và bên ngoài cơ thể gây ảnh hưởng tới chất lượng tóc.

Ngoài ra trong cỏ mần trâu còn có acid cyanhydric. Đây là hoạt chất tác động trực tiếp lên mái tóc giúp chắc khoẻ, bóng mượt.

Nhờ những tác dụng trên, cỏ mần trâu thường được sử dụng trong các sản phẩm chăm sóc tóc, nổi bật lên là Dầu gội dược liệu Thái Dương 7, nhờ vào những tác dụng:

Sạch gàu ngay sau khi gội lần đầu tiên và 7 ngày tiếp theo không gội, không gầu, không ngứa.
Sạch tóc và da đầu, dưỡng tóc, giúp tóc suôn mềm, không cần dùng thêm dầu xả.
Thoáng mát da đầu.
Phù hợp với mọi đối tượng, đặc biệt là người hay rụng tóc và người bị hói.

Tác dụng Theo Y Học Cổ Truyền

Trị táo bón
Giải độc cơ thể
Chữa các chứng bệnh liên quan đến cao huyết áp
Điều trị lao phổi
Chữa động thai ở phụ nữ đang mang thai.
Ngăn ngừa bạc tóc và rụng tóc sớm

Tác dụng hạ nhiệt, mát gan

Cỏ mần trầu có tính bình, vị ngọt hơi đắng, không độc, có tác dụng hạ nhiệt, ra mồ hôi, tiêu viêm, cầm máu, làm mát gan.

Thành phần hóa học của cỏ mần trầu

Thành phần chủ yếu có trong cây là các hợp chất Flavonoid và Phytosterol.
Phần trên mặt đất chứa: 3-0-β-D-Glucopy ranosyl-β-sitosterol và dẫn chất 6’-0-palmitoyl.
Cành lá tươi có flavonoid.
Ngoài ra, theo một số nghiên cứu của Savithramma (2013) và Banglacod et al. (2012) có chỉ ra rằng trong Cỏ mần trầu còn có các thành phần khác như Saponin, Tanin, Coumarin.

Cách thu hái, chế biến cỏ mần trầu

Thu hái

Cỏ mần trầu hầu như có thể được thu hái vào tất cả các ngày trong năm. Tuy nhiên, để thu hoạch được loại cỏ này đạt chất lượng cao nhất thì nên được thu hoạch vào mùa khô hay ( đầu thu và cuối hè ).

Chế biến

Cỏ mần trầu sau khi được thu hoạch khỏi mặt đất, cần được vệ sinh sạch sẽ với nước sạch nhiều lần để loại bỏ đất và ký sinh trùng nguy hại. Trong quá rửa, loại bỏ những lá hỏng, bầm, dập. Sau đó, đem phơi khô dưới ánh nắng mặt trời, rồi thái thành từng đoạn ngắn rồi cho vào túi ni lông và dùng dần.

Bảo quản

Cần bảo quản Cỏ mần trầu ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm ướt.

Công dụng của cỏ mần trầu

Tại Việt Nam

Cỏ mần trầu thường được sử dùng trong điều trị tăng huyết áp, ho khan, lao phổi, mệt mỏi do lao lực, sốt âm ỉ dai dẳng về chiều.
Còn dùng cho phụ nữ có thai dễ bị động thai, buồn phiền, nhức đầu, táo bón, buồn nôn, nôn mửa, tức ngực, nóng sốt.
Bên cạnh đó còng dùng uống để điều trị mụn nhọt, trẻ em tưa lưỡi, các chứng nhiệt độc.
Phòng ngừa các hội chứng viêm não truyền nhiễm, thống phong;
Điều trị viêm gan vàng da, viêm niệu đạo, viêm ruột, lỵ, viêm tinh hoàn, viêm thận.
Khi dùng ngoài điều trị các tổn thương do té, ngã, cầm máu khi bị chó cắn.
Ngoài ra, còn dùng để trị các chứng rụng tóc, bạc tóc sớm,..

Xem thêm: Cây Bồ kết và những công dụng bạn chưa biết đến

Trên thế giới

Ở Trung Quốc, những kết quả nghiên cứu trên lâm sàng từ cỏ màn trầu đã chứng minh nó có tác dụng pòng chứng viêm não truyền nhiễm, chữa đau khớp, bệnh gút, người viêm gan, vàng da, viêm ruột, kiết lỵ, viêm niệu đạo, viêm thận, viêm tinh hoàn.
Ở Malaysia, nước ép cỏ mần trầu được dùng cho phụ nữ sau khi sinh để mau hết sản dịch à dùng cho bệnh nhân hen suyễn.
Ở Philippine thì dùng làm thuốc lợi tiểu, chữa kiết lỵ, nước sắc dùng gội đầu sạch 7 gàu, chống rụng tóc.
Ở Bangladesh thì dùng rễ mần trầu kết hợp với một số loại cây khác để điều trị sa tử cung.
Ở Sri Lanka lại dùng cỏ mần trầu giã nhỏ đắp lên da để trị bong gân

Cách sử dụng cỏ mần trầu sắc một số bài thuốc

Liều dùng 16-20g Cỏ mần trầu, sắc lấy nước uống hoặc hoàn tán; thường dùng kèm với các vị thuốc khác để tăng hiệu quả điều trị. Cách sử dụng cỏ mần trầu để sắc thuốc chữa bệnh như:

Sử dụng cỏ mần trầu chữa cao huyết áp

Dùng toàn bộ cây Cỏ mần trầu, rửa thật sạch với nước, thái nhỏ, cân lấy 500g, giã nát, sau đó thêm 1 bát nước sôi để nguội (khoảng chừng 300ml ), vắt lấy nước cốt, lọc qua vải sạch, thêm 1 ít đường, mỗi ngày có thể uống 1-2 lần sáng và chiều.

Phòng ngừa viêm não truyền nhiễm bằng cỏ mần trầu

Cỏ mần trầu khô thái mỏng, cân lấy 30g, dùng như uống trà trong vòng 3 ngày, sau đó ngưng dùng trong 10 ngày, sau đó uống tiếp 3 ngày nữa.

Sử dụng cỏ mần trầu cải thiện viêm gan vàng da

Cỏ mần trầu tươi, rửa sạch, cân lấy 60g dùng cùng rễ tổ kén đực 30g sắc nước uống.

Dùng cỏ mần trầu để chữa viêm tinh hoàn

Cỏ mần trầu tươi, rửa sạch, cân lấy 60g, thêm khoảng độ 10 cùi vải, sắc nước uống.

Chữa cảm nóng sốt, mẩn đỏ cả người, tiểu ít bằng cỏ mần trầu

Dùng 16g Cỏ mần trầu tươi dùng kèm với 16g rễ Cỏ tranh, sắc nước uống.

Những lưu ý khi sử dụng cỏ mần trầu

Khi sử dụng cỏ mần trầu cần lưu ý

Rửa sạch cỏ mần trầu với nước trước khi sử dụng vì đây là loài dược liệu mọc hoang bụi bãi nên bám nhiều bụi bẩn và vi sinh vật gây hại.
Nên tham khảo ý kiến bác sĩ để nhận được lời khuyên điều trị hiệu quả nhất
Cần lưu ý khi sử dụng cỏ mần trầu cho trẻ em, người bị mẫn cảm, cơ địa nhạy cảm với các thành phần có trong cỏ mần trầu.
Không nên lạm dụng việc dùng cỏ mần trầu trong thời gian dài.

Giải đáp một số thắc mắc về cỏ mần trầu

Cỏ mần trầu uống nhiều có tốt không?

Cỏ mần trầu là một loại thảo dược có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe, nhưng không nên uống quá nhiều. Lượng cỏ mần trầu được khuyến nghị sử dụng là 10-15g/ngày, chia làm 2-3 lần. Uống quá nhiều cỏ mần trầu có thể gây ra một số tác dụng phụ như:

Tiêu chảy: Cỏ mần trầu có tác dụng lợi tiểu, uống quá nhiều có thể khiến cơ thể mất nước, dẫn đến tiêu chảy.
Chóng mặt, hoa mắt: Cỏ mần trầu có thể làm hạ huyết áp, uống quá nhiều có thể khiến huyết áp giảm quá thấp, dẫn đến chóng mặt, hoa mắt.
Mệt mỏi: Cỏ mần trầu có tác dụng an thần, uống quá nhiều có thể khiến cơ thể mệt mỏi.

Cỏ mần trầu có ăn được không?

Cỏ mần trầu là một loại rau ăn được, có thể được sử dụng tươi hoặc phơi khô. Cỏ mần trầu có vị ngọt, hơi đắng, tính mát, có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe, bao gồm:

Giải nhiệt, thanh lọc cơ thể.
Tăng cường sức đề kháng.
Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường.
Hỗ trợ điều trị bệnh cao huyết áp.
Hỗ trợ điều trị bệnh gan nhiễm mỡ.
Hỗ trợ điều trị bệnh táo bón.
Làm đẹp da.

Cỏ mần trầu có thể chế biến thành nhiều món ăn như làm salad, nấu canh, xào thịt, làm gỏi.

Cỏ mần trầu tắm cho trẻ sơ sinh không?

Có, cỏ mần trầu tắm cho trẻ sơ sinh được. Cỏ mần trầu có tính mát, vị ngọt, hơi đắng, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, mát gan, bổ huyết. Những tác dụng này của cỏ mần trầu rất tốt cho trẻ sơ sinh, giúp:

Giảm vàng da: Cỏ mần trầu có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, giúp thải độc tố ra khỏi cơ thể, từ đó giúp giảm vàng da ở trẻ sơ sinh.
Tăng cường sức đề kháng: Cỏ mần trầu có tác dụng bổ huyết, giúp tăng cường sức đề kháng cho trẻ sơ sinh, giúp trẻ chống lại các tác nhân gây bệnh.
Giảm mẩn ngứa: Cỏ mần trầu có tác dụng kháng viêm, giúp giảm mẩn ngứa, hăm tã ở trẻ sơ sinh.

Cỏ chân vịt có phải là cỏ mần trầu không?

Không, cỏ chân vịt không phải là cỏ mần trầu. Cỏ chân vịt có tên khoa học là Dactyloctenium aegyptium, còn cỏ mần trầu có tên khoa học là Eleusine indica, cả hai đều thuộc họ Lúa (Poaceae). Hai loại cây này có hình dáng tương tự nhau, nhưng có một số điểm khác biệt như sau:

Chiều cao: Cỏ chân vịt mọc thấp hơn cỏ mần trầu, chiều cao trung bình khoảng 20-30cm, trong khi cỏ mần trầu có chiều cao trung bình khoảng 30-50cm.
Bông: Cỏ chân vịt không có bông tách rời, trong khi cỏ mần trầu có bông tách rời thành từng phần.
Tác dụng: Cỏ chân vịt có tác dụng lợi tiểu, tiêu viêm, nhuận tràng, còn cỏ mần trầu có tác dụng an thai, giải nhiệt, thanh lọc cơ thể, tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường, cao huyết áp, gan nhiễm mỡ, táo bón,…

Do đó, cỏ chân vịt và cỏ mần trầu là hai loại cây khác nhau, không nên nhầm lẫn.

Tài liệu tham khảo

Đỗ Tất Lợi (2013). Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam. Hồng Đức, (tr.619-620)
Tuệ Tĩnh thiền sư, Tuyển tập 3033 cây thuốc Đông y.
Trần, C. L., Đỗ, V. M., & Vũ, T. B. (2016). Giáo trình Dược liệu học.
Nguyễn Nhược Kim (2007). Bào chế đông dược.